Meten van duurzaamheidsprestaties van innovaties – Transforum
Het meten van de duurzaamheidsprestaties van innovaties
In opdracht van TransForum
Blonk Consultants heeft voor Transforum een holistische methode ontwikkeld om de duurzaamheidsprestaties van innovaties op ecologische, economische en sociale indicatoren te meten. De methode is tot stand gekomen in een interactief ontwikkelingsproces waarin we de methode in verschillende interactieve rondes opgesteld, getest en aangepast hebben. Transforum was een onafhankelijke organisatie die actief was in 2005 tot 2010. Ze bevorderde innovatie en kennisontwikkeling op het gebied van duurzame landbouw en leefbaar platteland. Zij streefde specifiek naar meer begrip voor duurzame grootstedelijke landbouw.
Figuur 1. Duurzaamheidsanalyse van innovaties: stap voor stap.
Aanleiding
Tussen 2005 en 2010 heeft TransForum deelgenomen aan meer dan dertig initiatieven om de duurzaamheid van de agroproductie te verbeteren. Toen deze periode ten einde kwam, wilde TransForum de duurzaamheidsprestaties van deze initiatieven laten analyseren en beoordelen. Hiervoor is een specifieke methode ontwikkeld bestaande uit een set van kwantitatieve en kwalitatieve indicatoren. De gekozen aanpak geeft nauwkeurige resultaten voor de belangrijkste indicatoren. Voor een aantal indicatoren, moet de aanpak overigens nog verder ontwikkeld worden.Waarom het meten van duurzaamheidsprestaties?
Het meten van de duurzaamheidsprestaties is complex omdat een innovatie niet noodzakelijkerwijs leidt tot verbeteringen in alle aspecten van duurzaamheid. Bijvoorbeeld, een verbetering van de milieuprestaties door een betere voederconversie kan tegelijkertijd gepaard gaan met een daling in de werkgelegenheid of het welzijn van dieren. Bovendien vinden negatieve effecten vaak elders plaats in de productieketen en kunnen daardoor gemakkelijk over het hoofd worden gezien in het innovatieproces. Dus, er is behoefte aan een aanpak die integraal en relatief gemakkelijk duurzaamheidsprestaties zichtbaar maakt. Zo’n aanpak is nuttig om innovaties te begeleiden in de tijd. Op die manier kan ook worden voorkomen dat niet-duurzame innovaties worden geïntroduceerd. De filosofie van het beoordelen en begeleiden van innovaties in de tijd wordt weergegeven in figuur 2. Het bestaande product of systeem wordt vaak wordt gekenmerkt door een langzame maar gestage verbetering in de prestaties van duurzaamheid. Het nieuwe product kan op de tekentafel nog heel goed presteren maar pas gedurende de realisatie wordt de echte performance pas duidelijk. Bijsturen kan vervolgens noodzakelijk zijn.
Figuur 2: Monitoring en bijsturing van duurzaamheidsprestaties in de tijd.
Hoe kan duurzaamheidsprestatie gemeten worden
De methodologie die is ontwikkeld, evalueert en onderzoekt mogelijkheden voor verbeteringen van duurzaamheid voor lokale effecten, wereldwijde effecten en zogenaamde systeemeffecten. De methode is gebaseerd op verschillende bestaande internationale normen publicaties. De belangrijkste richtlijnen en benaderingen die gebruikt worden zijn:- Life Cycle Assessment, waaronder ISO 14040 en ISO 14044;
- Social Life Cycle Assessment;
- Richtlijnen van het Global Reporting Initiative, ISO 14064;
- Poverty footprint;
- Internationale Arbeidsorganisatie verdragen;
- Richtlijnen Maatschappelijk Verantwoord ISO 26000.
Voor wat voor soort innovaties
De methodologie is toegepast voor innovatieve producten, innovaties in productiesystemen, innovatieve productieketen aansluitingen of vernieuwende initiatieven / diensten. Een voorbeeld van een project over een innovatieve productieketen is een nieuw huisvestingssysteem voor leghennen, genaamd Rondeel. De duurzaamheid stellingen van Rondeel zijn het verbeteren van het dierenwelzijn en de arbeidsomstandigheden voor boeren en werkgevers. Rondeels scoren op duurzaamheidsprestaties is gemeten en een samenvatting is hiernaast weergegeven.
Figuur 3: Duurzaamheidsprofiel van Rondeel (getal in de staaf geeft aantal indicatoren aan)
